Veba, Orta Çağ’da Avrupa’nın büyük bir kısmını etkileyen ve milyonlarca insanın ölümüne sebep olan bir salgın hastalıktır. Bu salgın, Yersinia pestis adlı bakterinin neden olduğu bir hastalık olan vebanın akciğer formudur. Hıyarcıklı veba, özellikle pireler aracılığıyla insanlara bulaşmaktadır. Bu pirelere genellikle fare ve sıçanların üzerinde yaşar ve fareleri ısırır hastalığı alır, sonra da aynı pire insanı ısırınca hastalık insana geçer. Hastalık belirtileri arasında ateş, öksürük, nefes darlığı ve hıyarcıkların oluşması yani lenf bezlerinin şişmesi görülür.
Bu hastalık üç farklı şekilde görülebilir:
Hıyarcıklı Veba Türü
En yaygın veba türüdür. Bu türde bakteri, lenf düğümlerine yerleşir ve şişmeye neden olur. Bu şişmiş lenf düğümlerine “hıyarcık” denir. Hıyarcıklı vebanın belirtileri şunlardır:
- Ateş ve titreme
- Baş ağrısı
- Kasık, koltuk altı veya boyunda şişmiş ve ağrılı lenf düğümleri (hıyarcık)
- Yorgunluk ve halsizlik
- Bulantı ve kusma
- Kas ağrıları
Septisemik Veba Türü
Bu türde bakteri, kan dolaşımına girer ve organlara zarar verir. Septisemik vebanın belirtileri şunlardır:
- Hıyarcıklı vebanın belirtileri burada da görülür
- Ciltte morarma ve lekelenme
- Düşük tansiyon
- Organ yetmezliği
Pnömonik Veba Türü
Bu türde bakteri, akciğerlere yerleşir. Pnömonik vebanın belirtileri şunlardır:
- Hıyarcıklı vebanın belirtileri burada da görülür
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Göğüs ağrısı
- Kanlı balgam
İnsandan İnsana Bulaşabilir mi ?
Evet nadirde olsa bulaşabilir. Pnömonik veba olarak bilinen veba türü, enfekte bir kişinin öksürmesi veya hapşırması sonucu havaya yayılan damlacıklar yoluyla bulaşabilir. Bu damlacıkları soluyan kişiler pnömonik vebaya yakalanabilir.
Vebanın Tedavisi Var mı ?
Evet antibiyotiklerle tedavi edilir. Antibiyotikler, bakterileri öldürerek veya çoğalmalarını durdurarak çalışır. Vebanın türüne ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak antibiyotikler 7 ila 10 gün arasında kullanılır.
Veba Tedavi Edilmez İse Ne Olur ?
Veba ölümcül bir hastalıktır. Mutlaka antibiyotiklerle tedavi edilmesi gerekir.
Hala Dünyada Veba Salgını Var mı ?
Günümüzde veba hala varlığını sürdürmektedir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre her yıl 1000 ila 2000 vaka bildirilmektedir. Antibiyotiklerle tedavi edilebilen bir hastalık olmasına rağmen, veba hala ölümcül olabilir.
Dünya Tarihi Boyunca Veba Salgınlarında Kaç Kişi öldü?
- Justinianus Vebası (541-542): 30 milyon insanın öldüğü düşünülüyor.
- Kara Ölüm (1347-1353): 75-200 milyon insanın öldüğü düşünülüyor.
- İkinci Veba Salgını (1720-1772): 12 milyon insanın öldüğü düşünülüyor.
- Üçüncü Veba Salgını (1855-1960): 12 milyon insanın öldüğü düşünülüyor.
Sıçan veya Farelerden başka hayvanlardan yaşayan pirelerde geçer mi ?
Veba bulaşabilecek diğer hayvanlar şunlardır:
- Sincaplar
- Tavşanlar
- Köpekler
- Kediler
- Develer
